Ağrı, önemli bir hastalık belirtisi olabilir. Bu durumda yapılacak ilk şey, bir hekime başvurularak ağrının nedeninin araştırılması olacaktır. Hekim gerekli görmüş ise, ağrının kontrolü için kişinin klinik durumuna uygun olan ilacın kullanımını önerebilir. Hekimin kontrolü dışında bilinçsizce kullanılan ağrı kesiciler, ağrıyı baskılayarak hastalık tanısının konulamamasına veya atlanmasına neden olabilir. Bu nedenle hastanın ağrı kesici kullanırken mutlaka hekimine danışması ve hekim reçetesi doğrultusunda ağrı kesici ilacını kullanması gerekmektedir. Ağrı kesiciler hekim reçetesiyle eczaneden temin edilmeli, başka yollarla edinilip kullanılmamalıdır.
Kişinin ve hastalığın durumuna, beraberinde olan hastalıklarına ve kullandığı ilaçlara göre tercih edilecek ağrı kesici grubu ve dozu değişmektedir. Bilinçsizce kullanılan ağrı kesicilerin kişiye zarar verebileceği unutulmamalıdır.
Ağrı kesicilerin kullanımında en sık rastlanılan yan etkiler sindirim kanalı problemleridir. Bu grup ağrı kesiciler sindirim sisteminde kanama, ülser gelişimi, mide veya bağırsak delinmesi gibi ciddi problemlere yol açabilir.
Ayrıca bu ağrı kesiciler kalp damar sisteminde ölümcül olabilecek pıhtı kaynaklı olaylara neden olarak kalp krizi ve inme riskinde artışa da yol açabilir. Tedavi ile kontrol altında olan kan basıncının (tansiyon) bu grup ağrı kesicilerin kullanımı ile yükselebileceği akılda tutulmalıdır.
Özellikle astım hastalarında bazı ağrı kesiciler hastalığı kötüleştirebilir ve hastanın astım atağı geçirmesine neden olabilir. Bu grup hastalarda ağrı kesici kullanımında çok daha dikkatli olunmalıdır.
Bilinçsizce kullanılan ağrı kesiciler böbrekler ve karaciğer başta olmak üzere birçok organda hasara neden olabilir.
Çocuk hastalarda, gebelikte ve emzirme dönemlerinde ağrı kesici kullanımı mutlaka hekim kontrolünde olmalıdır.
Günümüzde ağrı kesici olarak kullanılan kimyasal ve fiziksel özellikleri birbirlerinden oldukça farklılık gösterebilen çok çeşitli ilaçlar bulunmaktadır. Bunların herbirinin diğerinden farklı amaçlarla, farklı kullanım şekilleriyle, farklı dozlarda kullanımları söz konusudur. Birine iyi gelen bir ağrı kesici başkasına iyi gelmeyebilir ve hatta ona zarar verebilir. Bu nedenle bir başkasına ilaç önerisinde bulunulmamalıdır.
Ağrı kesici alınmadan önce kullanılan diğer ilaçlar ve bitkisel ürünler hakkında hekime bilgi verilmelidir. Bu ilaç ve ürünlerin, ağrı kesiciyle etkileşip yan etkilerin ortaya çıkma riskini arttırabileceği unutulmamalıdır.
Ağrı kesici kullanımı sırasında beklenmedik bir durum ile karşılaşıldığında mutlaka hekime veya eczacıya danışılmalıdır.
Ağrı kesici kullanılması gereken hallerde bu ilacın akılcı şekilde kullanımının sağlanması için yapılması gerekenlerden bazıları aşağıda özetlenmiştir;
- Ağrı kesiciyi hekim kontrolünde kullanmalıyız. Toplumda sıkça tüketilen ve bazı alt gruplarının ticari örneklerinin adları iyi tanınan bu ilaç hakkında ilacın kullanma talimatında (eski adıyla prospektüsünde) yazılı bilgiler konusunda yeterli genel bilgiye sahip olmalıyız. Bu konuda ağrı kesicileri yanlış kullandığını düşündüğümüz yakınlarımızı uyarmalı, hekime veya eczacıya başvurmasını sağlamalıyız.
- Ağrı kesici kullanılmasını gerektiren hastalığının/bulgularının ne olduğunu mutlaka hekiminden öğrenmelidir.
- Ağrı kesici tedavisine neden ihtiyacı olduğunu mutlaka hekiminden öğrenmelidir.
- Ağrı kesici tedavisine ihtiyacı olduğu bu durumda, bazı yaşam biçimi değişikliklerini de içeren ilaç-dışı tedavi ve öneriler konusunda (örneğin, kilo kontrolü, hafif egzersiz, sigara içilmemesi, bazı yiyecek ve içecekler konusunda dikkatli olması vb.) hekiminden bilgi almalıdır. Bu konuda eskiden kalma bildikleri bazı şeylerin yanlış ya da eksik olabileceğini unutmamalıdır.
- Ağrı kesici tedavisi ve gerekliyse diğer ilaçlarla tedavisi belirlenirken, hekimine yardımcı olmalı, onun tedavi ve ilacın uygunluğu konusunda yapacağı sorgulamaya yeterli yanıtları vermelidir.
- Kendisine reçete edilen ağrı kesicinin adının ne olduğunu,
- Bu ilacın hangi etkisi/etkileri için neden kullanması gerektiğini, ilacın ne zaman etkisini göstereceğini, etkisinin ne kadar süreceğini,
- Bu ilacı nasıl kullanması gerektiğini (günde kaç kere, ne miktarda, günün hangi saatlerinde, yemeklerden önce/sonra, kaç gün süreyle),
- Bu ilacın diğer ilaçlarla ve kendisinin mevcut sağlık durumuyla nasıl etkileşebildiğini,
- Bu ilacın ne tür yan etkilerinin olabileceğini,
- Hangi yan etkilerle karşılaşırsa, neler yapması gerektiğini,
- Bu ilacı kullanırken uyması gereken özel kurallar olup olmadığını,
- İlaç tedavisiyle ilgili olarak hangi durumlarda hekime veya eczacıya tekrar danışması gerektiğini,
- Tedavisi sırasında ya da sonrasında kontrole gelip gelmemesi konusunun aydınlatılması gerektiğini, kontrole gelecekse, bunun için yapması gereken herhangi bir hazırlık olup olmadığını,
tedavisini düzenleyen hekiminden öğrenmelidir. Bir nedenle hekimin bu bilgilendirmeyi yapmadığını düşünmesi halinde, hasta ona bunları sorarak yanıtlarını almalıdır. Bu bakımdan herhangi bir çekince içinde olmaması gerekir. Hasta/hasta yakını, yukarıdaki sırlamada ilaç tedavisi ile ilgili geçen hemen her başlıkta eczacısından da bu bilgileri almaya özen göstermelidir. Bu bilgilendirme işlemi bakımından eksik kalındığını düşünmesi halinde, çekinmeden bunları eczacısından talep etmelidir.
