Kuş gribi, (Avian influenza, Tavuk Vebası, Pestis Avium, Bird Flu olarak da isimlendirilmektedir) influenza virüslerinden A tipinin neden olduğu, evcil ve yabani kanatlılar ile memeli hayvanların çoğunda solunum ve sindirim sistemine ait belirtiler gösteren, ölümle sonuçlanan çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kuşların çoğu enfeksiyona duyarlıdır, ancak bazı kuş türleri daha dirençlidir. Enfeksiyon kuşlar arasında oldukça hızlı yayılır ve öldürücü seyreder. Nasıl Bulaşır? Kuş gribi virüsleri genellikle insanları doğrudan enfekte etmez ve insanlar arasında dolaşmaz. İnsanda kuş gribi virüsleriyle oluştuğu bildirilmiş doğal enfeksiyon sayısı çok azdır. Kuş gribi kümes hayvanlarını etkileyen bir salgın esnasında; hasta hayvanların dışkılarıyla veya bu dışkılarla kirlenmiş yüzeylere temas edilmesi ve enfekte hayvanlar ile yakın temas halinde virüsün insanlara bulaşması mümkün olabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından insandan insana geçiş olmadığı belirtilmekle birlikte literatürde sağlık çalışanları, kümes hayvancılığında çalışan işçiler ve aile üyeleri arasında şüpheli geçiş olguları bildirilmiştir. Kuş gribinin sağlık çalışanları, aile bireyleri, tavukçuluk yapanlar ve tavuk imha ekiplerinde çalışanlarda insandan insana çok sınırlı bir biçimde de olsa bulaşabildiği anlaşılmaktadır. Belirtileri Nelerdir? Hastalık belirtileri insanlarda konjuktivitten, grip benzeri hastalık semptomlarına (örn. ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrısı), hatta hastaneye yatış gerektiren alt solunum yolu enfeksiyonlarına (pnömoni) kadar değişebilir. 38 °C’nin üzerinde ateş ile birlikte;
- Öksürük,
- Boğaz ağrısı,
- Kırıklık,
- Nefes darlığı
- İshal yakınmalarından bir ya da birkaçı bir arada görülmektedir.
Hastalığın tedavisinde antiviraller (oseltamivir ve zanamivir) kullanılmaktadır. Bu ilaçların, belirtiler başladıktan sonra ilk 48 saat içinde başlanması gerekmektedir. Hasta insanlarla teması olan veya ölü ya da canlı hasta hayvanlarla veya hayvan atıklarıyla doğrudan teması olan ve semptomları olan kişiler en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Eğer Bir Kişi Kuş Gribi Enfeksiyonu Açısından Şüpheleniliyorsa Ve Hastaneye Yatması Gerekmiyorsa;
- Kuş Gribi enfeksiyonu için riskli teması olan kişiler son temaslarından sonraki 10 gün boyunca ateş, öksürük, solunum sıkıntısı ile baş ağrısı, boğaz ağrısı, bulantı-kusma ve ishal gibi diğer erken semptomların olup olmadığını takip etmeli,
- Evindeki ve toplumdaki diğer kişilere hastalığı bulaştırma riski nedeni ile evindeki diğer kişilerden farklı bir odada oturmalı,
- Öksürdüğünde veya hapşırdığında bir mendille (tercihen kağıt mendille) ağzını kapatmalı,
- Kullanılmış mendillerini delik olmayan naylon poşete koyup poşetin ağzı kapatılarak ikinci bir naylon poşet içerisinde atmalı,
- Ellerini sıklıkla yıkamalı,
- Başka bir kişi/kişiler ile aynı ortamı (ev, sokak, toplu taşıma araçları, hastane vb.) paylaştığı zaman yüz maskesi takmalı,
- Kişisel eşyalarını başkaları ile paylaşmamalı; ev halkının bardak, tabak, havlu gibi eşyalarını kullanmamalı; eğer kullanması gerekirse bu eşyaları iyice su ve sabunla yıkamalı,
- Bulgularını takip etmeli, eğer hastalığında bir kötüleşme olursa acil tıbbi yardım istemelidir.
Hasta olmamak için:
- Hastalık şüphesi olan ölü ya da canlı kanatlı hayvanlarla temas edilmeden önce gerekli temas önlemleri (eldiven ve maske) alınmalıdır.
- Şüpheli materyale çıplak elle dokunulduğunda eller mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
- Denetimden geçmiş ürünler tüketilmelidir.
- Kanatlı hayvanlar uygun koşullarda iyice (700C) pişirilmelidir, az pişmiş olarak tüketilmemelidir.
- Hastalık şüphesi olanlar hızlıca sağlık merkezlerine başvurmalıdır. Hasta olan veya hasta olduğundan şüphelenilen kişilerle temas eden aile yakınları ve sağlık çalışanları koruyucu maske ve önlük kullanmalıdırlar.
Dolaşan virüslerdeki majör veya minör antijen değişiklikleri nedeniyle grip aşısının bileşimi her yıl değişmektedir. Halen var olan grip aşıları insana özgü influenzavirüs suşlarına karşı koruyucudur ve H5N1 ve diğer kuş gribi virüslerine karşı korunma sağlamaz. Bununla birlikte, kümes hayvanları arasında patojenitesi yüksek kuş gribi salgını yaşanan ülkelerde temas riski yüksek olan kişilere, bu aşının yine de kullanılması önerilmektedir. Böylece insana özgü influenza virüsü ve kuşa özgü influenza virüsü ile oluşabilecek bir ko-enfeksiyon sırasında herhangi bir gen değiş tokuşu olması, dolayısıyla pandemik potansiyeli olan bir suşun ortaya çıkması olasılığı azaltılabilir. Kimler Riskli Gruptadır? Ölü ya da canlı hasta hayvanlarla veya hayvan atıklarıyla doğrudan teması olan kişiler en büyük risk altındadırlar. Ayrıca hasta insanlarla teması olan sağlık çalışanları da risk altındadır.
