Kovid 19 tüm dünyada yayılmaya devam ettikçe virüsle ilgili endişeler, paranoyalar, koronafobi ve stres bozukluklarının da ortaya çıktığı gözlemleniyor. Günlük yaşam rutininin bozulması, evde geçirilen sürenin artması, insanların sevdiklerini bir süreliğine de olsa görememesi pek çok kişiyi psikolojik açıdan zorluyor. Ancak bu dönemde fiziksel yönden olduğu kadar ruhsal açıdan da sağlığımızı korumamız gerekiyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Klinik Psikolog Gözdem Özdem, koronavirüs fobisi, ev yaşamında psikolojimizi korumanın yolları ve çocuklara bu sürecin doğru aktarılması yönünde önemli tavsiyelerde bulundu. Koronavirüs pandemisi tüm dünyada hızla yayılırken hayat akışımızı da değiştirdi. Pek çok insanın işe gitmemesi, bazılarının evden çalışması, 65 yaş üzerindeki bireylere sokağa çıkma yasağı gelmesi, öğrenciler için bir süreliğine uzaktan eğitime geçilmesi ve “evde kal” çağrıları ile toplum olarak eve kapandığımız söylenebilir. Bu dönemde en sık görülen tablolar ise virüse yakalanma korkusu, sürekli hale gelen mutsuzluk ve can sıkıntısı hissi, uykusuzluk veya aşırı uyku isteği, iştahsızlık ya da aşırı iştah, sigara ve alkol kullanımında artış, temizlik takıntısı olarak sıralanmaktadır. Kişinin kendisinin ve sevdiklerinin hastalanacağı korkusu giderek fobiye dönüşebilmektedir Konu hakkında paylaşılan görseller ve yazılan yazılar insanlar üzerinde yüksek düzeyde stres, korku, panik ve endişe uyandırmaktadır. Kaygı arttıkça abartılı önlem alma isteği yaşanmakta, fobiler de; uyku problemleri, beslenme sorunları ve obsesif düşünceler gibi rahatsızlıkların artmasına sebep olmaktadır.
Bu süreci psikolojik yönden rahat atlatmanızı sağlayacak öneriler
- Sürekli evde olmak uyku düzeninizin bozulmasına neden olabilir. Yatma ve kalkma saatlerinizi belirleyin
- Evden çalışıyorsanız mesainizi bir çalışma saati planlaması yaparak yürütün.
- Endişeli ve sıkıntılı hissetmenize neden olabilecek haberleri izlemekten, okumaktan veya dinlemekten kaçının. Bu süreçte temel planlarınızı yeniden hazırlamak, kendinizi ve sevdiklerinizi korumak ve pratik adımlar öğrenmek için güvenilir kaynaklardan bilgi alın.
- Gün içerisinde yalnızca belirli saatlerde, bir veya iki kez salgınla ilgili yeni haberleri takip edin. Salgın hakkında ani ve neredeyse sürekli haber akışı takip etmek, daha fazla endişelenmenize neden olabilir.
- Sağlıklı ve dengeli beslenin
- Kendinize bir egzersiz saati belirleyin. Ev ortamında yapacağınız hafif egzersizler fiziksel yönden aktif kalmanızı ve kendinizi iyi hissetmenizi sağlar.
- Gevşeme, nefes egzersizleri ya da yoga yapın.
- Sevdiğiniz kişilerle sık sık telefonda veya görüntülü konuşmayla iletişim kurun.
- Bu süreyi bol bol kitap okuyarak, kendinizi geliştirecek şekilde araştırmalar yaparak değerlendirin.
- Aynı evde yaşadığınız aile üyelerinizle bol bol sohbet edin.
- Sohbetlerinizde sadece koronavisrüsten değil, farklı konulardan güzel anılarınızdan ya da gelecek planlarınızdan bahsedin.
- Bunun geçici bir süreç olduğunu unutmayın ve daima pozitif düşünün
- Gerekirse uzman desteği almaktan çekinmeyin
Çocuklu aileler dikkat
Hastalık, salgın, ölüm, sosyal izolasyon gibi konular çocukların pek anlamlandıramadığı durumlardır. Bu süreçte çocuklarla doğru iletişimin kurulması, onları endişelendirmeden virüsten korunmalarının sağlanması çok önemlidir. Çocuklu ailelere koronavirüs süreci ile ilgili öneriler şöyle sıralanmaktadır: 1- Sakin ve güven verici yaklaşın! Çocuklar çevrelerini sandığınızdan çok daha yakından gözlemekte ve her davranışınızdan bir anlam çıkarmaya çalışmaktadır. Sizin haberlere ve görüntülere verdiğiniz tepkiler onları doğrudan etkiler. Kendinizi kontrol etmeye özen gösterin. 2- Doğru bilgilenin ve doğru bilgilendirin! Koronavirüs ile ilgili çocuğunuzla konuşun ve ona bu dönemi uygun bir dille anlatın. Haberleri çocuğunuz yanınızdayken izlemeyin ya da güncel rakamları o varken dile getirmeyin. 3- Virüsü tanıtın ve alınması gereken önlemleri çocuklara uygun bir şekilde anlatın! Çocuklara koronavirüsünün bir çeşit grip virüsü olduğunu, taze sebze, meyve, bol su ve sabun sevmediğini söyleyebilirsiniz. “Ellerini yıkarken sevdiği bir şarkıyı birlikte söylemeye ne dersin? Şarkı bitene kadar ellerini sabunlarsan mikropların yok olduğundan emin olabiliriz” diyerek el yıkama süresini somutlaştırmasına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca virüsün temas ile bulaşması sebebiyle “Bir süre başkalarıyla selamlaşırken gözlerimizi kullanabiliriz. Böylece el sıkmak ya da sarılmak yerine birbirimizin gözlerine bakarız. Ya da elimizi havaya kaldırıp merhaba diyebiliriz” gibi açıklamalarla alternatif iletişim yöntemlerini öğretebilirsiniz. 4- Alınacak önlemleri unuttuğunda ona kızmayın! Çocuğunuzun bu yeni sürece adapte olmak için zamana ihtiyacı olduğunu hatırlayın ve sabırlı olun. 5- Önceliğimiz duygusal temas! Bu dönemde çocuklarla duygusal temasa geçmek, sohbet etmek, oyun oynamak hem mevcut kaygılarını fark etmenizi hem de böyle durumlarda onlara yardımcı olmanızı sağlar. Ebeveyn tutumları çocukların dünya ile ilgili temel inanç gelişiminde oldukça önemlidir. Ebeveynlerinden sevildiğine ve korunduğuna dair mesajlar alan çocuklar, kendilerini daha güvende hissedip duygularını daha stabil tutabilirler. 6-Kaygının en sevdiği yer boş zihin, unutmayın! Çocuklar boş kaldıklarında kaygı verici düşüncelere daha kolay kapılırlar. Bu sebeple işlevsel bir meşguliyet yaratmak çocukların olumsuz duygulara kapılmasını önler. Okulda eksik kalınan konuları tamamlaması, zorlandığı derslere odaklanarak tekrarlar yapması, bir hobisi varsa onunla ilgilenmesi gibi konularda çocuklara rehberlik ederek evdeki zamanı mümkün olduğunca iyi bir şekilde değerlendirmelerine yardımcı olup onları yönlendirmelisiniz. 7-Kontrolden çıkan şey kontrol duygusu ise dikkat edin ve uzman desteği alın! Özellikle obsesif kompülsif bozukluk (OKB) tanısı almış çocuklar veya tanı almamış kaygılı çocukların da bazı düşünce, duygu ve davranışları günlük hayatlarını olumsuz etkileyecek şekilde değişmeye başladıysa ve giderek artıyorsa acil olarak bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir. Uzm. Psi. Gözdem ÖZDEM Psikoloji (Klinik) Memorial Bahçelievler Hastanesi
