Tüm gün çalışır ve yorulduğunuzu hissetmeyebilirsiniz. Yorgunluğunuzu gece yattığınızda hissedersiniz. Biran önce uyumak istersiniz. Ancak uykuya dalmak sizin için kolay olmayabilir. Normalde hayatınızın üçte biri uykuda geçiyor. Uyku süreleri genetik faktörlerin etkisiyle kişiden kişiye değişmekle birlikte, bu süre 4 - 11 saat arasında değişiyor. Ancak maalesef Türkiye'de her 3 kişiden biri, çeşitli nedenlerle uykusuz kalıyor. Hastalık düzeyinde kabul edilen ve ‘insomnia’ olarak adlandırılan uykusuzluk da Türkiye’de yüzde 5-6 gibi yüksek bir oranda görülüyor. Uykusuzluk yaşayanlar; dikkatsizlik, yorgunluk, hata ve kaza yapmaya eğilim, uykululuk hali, baş veya mide ağrısı gibi sorunlar yaşadıkları için yaşam kaliteleri, iş ve sosyal yaşamları ciddi boyutlarda etkilenebiliyor. Uykusuzluk kalp krizi gibi ciddi sorunlara da neden oluyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Aksu, uykusuzlukla ilgili bilgi verdi.
Uykusuzluk nedenleri
Hastalık düzeyinde uykusuzluk değişik nedenlere bağlı oluşuyor. Gereksinim duyduğunuz uyku süresi genleriniz tarafından belirleniyor. Bunun yanı sıra yatak odanızın uyku için uygun bir ortam olması da uykunuzu etkileyen önemli bir faktör. Ayrıca uyku-uyanıklık düzenimizin bozuk olması, uyunması gereken zamanlarda başka işlerle uğraşmanız, uyku saatinden önce uykuyu bozan gıdaları tüketmeniz, yatağa bedensel olarak yorgun girmeniz de uykusuzluğa yol açan önemli faktörleri oluşturuyor. Uyku ilacının dozunu abartmayın! Uykusuzluk hastalığında uyku hijyenine dikkat edilmesi, uykuyu bozan etkenlerden uzak durulması ve gerekirse ilaç kullanılması, uygulanan tedavileri oluşturuyor. Tabii hekim önerilerine uymak da çok önemli. Örneğin ilaç sadece hekimin önerdiği doz ve sürede kullanılmalı. Aksi halde tedavinin başarı oranı düşüyor ve ilaca bağlı çeşitli yan etkiler de görülebiliyor. Kalp krizi ve felci tetikliyor Beyninizin ve çoğu organınızın düzenli çalışabilmesi için yeterli süre ve içerikte uyumamız şart. Hastalık düzeyinde olan uykusuzluğun yol açtığı en önemli sorunlar ise kalp krizi ve felci tetiklemesi. Uyunması gereken süreden daha az uyumak damarlarınızın yapısını etkiliyor, kalp ve beyin için birtakım olumsuz maddelerin oluşmasına neden oluyor. Bunun sonucunda da kalp damar ve beyin damar hastalıklarının oluşmasına zemin hazırlıyor. Hayal mi görüyorsunuz? İnsulin ve iştah hormonlarının salınımı da yine uyku ile ilişkili oluyor. Bu nedenle uykusuzluk obezite ve diyabet gibi metabolik hastalıkların oluşumunu da tetikliyor. Bunların yanı sıra hafızanın zayıflaması, öğrenme güçlüğü, dikkat ve konsantrasyon eksikliği, sinirlilik, hayal görme, kekeleme, konuşulanları anlayamama ve hayal görme gibi birçok önemli sağlık sorunlarına da yol açabiliyor. Yorgunluk uyutmaz!
- Uykusuzluk için dikkat etmeniz gereken noktalar var. Farkında olmadan bunlardan bir ya da birkaçını sizin uykusuzluğunuzun sebebi olabilir. Uykusuzlukla baş edebilmeniz için yapabilecekleriniz:
- Hafta içi ve hafta sonunun yanı sıra tatil günlerinde de, çok özel durumlar dışında, yatma ve kalkma saatleriniz düzenli olmalı.
- Yatakta kitap veya gazete okumayın, televizyon seyretmeyin.
- Yaygın inanışın aksine ne kadar yorgun olursanız, o kadar zor uyursunuz. Bu nedenle, yorucu fiziksel aktiviteleri uykudan en az 4-5 saat önce sonlandırın.
- Öğleden sonra içilen kahve, çay ve kafein içeren içecekler uykusuzluğa neden oluyor. Bu etki de 12 saate kadar uzayabiliyor. Öğle saatinden sonra bu tür içeceklerin tüketimini sınırlandırın.
- Yatak odanızın, sessiz ve karanlık olması çok önemli. Çünkü uykunun sürmesini sağlayan melatonin hormonunun salınabilmesi için ortam karanlık olmalı. Bazen bir gece lambası bile bu hormonun salınımını bozabiliyor.
- Oturma odasında, kanepede veya televizyon karşısında uyumayın, şekerleme yapmayın. Uyku saatiniz geldiğinde mutlaka yatak odasına gidin ve yatakta uyuyun.
- Uyumakta güçlük çekiyorsanız yatakta uyku için debelenmeyin. Kendinizi zorlamak yerine yataktan kalkın ve mümkünse başka bir odada 30 dakika kadar, sizi rahatlatacak başka bir şeyle uğraşın. Ardından tekrar yatağa gidin.
- Geceyi ne kadar uykusuz geçirirseniz geçirin, ertesi gün uyku saatiniz gelene kadar uyumamanız, uyku uyanıklık ritminin bozulmaması için önemli. Gündüz birkaç saat uyursanız, bir sonraki gece yine uykuya dalmanız çok zorlaşır. Bu da uyku-uyanıklık ritminin bozulmasına ve uykusuz gecelerin çoğalmasına yol açar.
