4. OLASI YAN ETKİLER NELERDİR?

Tüm ilaçlar gibi METHOTREXATE DBL'nin içeriğinde bulunan maddelere duyarlı olan kişilerde yan etkiler olabilir.

Genelde yan etkilerin sıklığı ve şiddetinin dozla ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Olası yan etkiler aşağıdaki kategorilere göre listelenmektedir.

Aşağıdakilerden biri olursa METHOTREXATE DBL'yi kullanmayı durdurunuz ve DERHAL doktorunuza bildiriniz veya size en yakın hastanenin acil bölümüne başvurunuz:

• Alerjik reaksiyonlar (aşırı duyarlılık, ani kaşıntılı döküntü (kurdeşen), eller, ayaklar, ayak bilekleri, yüz, dudaklar, ağız veya boğazın şişmesi)
• Nefes darlığıyla akciğer iltihabı benzeri belirtiler- sürekli öksürük, ağrı ya da nefes almada zorluk veya nefes darlığı yaşadıysanız (bronkospazm)
• Kan tükürme ya da kanlı öksürük*
• Beklenmeyen morarma veya damar çatlamaları veya beklenmeyen kanama örneğin diş etlerinde kanama , idrarda veya kusmukta kan
  *Romatolojik hastalık altta yatan hastalarda metotreksat için rapor edilmiştir.
• Siyah katran gibi dışkı
   

Bunlar çok ciddi yan etkilerdir. Acil tıbbi müdahaleye veya hastaneye yatırılmanıza gerek olabilir.

Diğer yan etkiler

Çok yaygın

• Enfeksiyona karşı direnç azalması, yutak iltihabı
• Lökopeni denilen kandaki beyaz hücrelerde azalma
• Sersemlik , baş ağrısı
• Yutkunamama, hafif kas felci, vücudun bir yarısında hareket gücünün azalması ve kasılmalar da yüksek doz uygulamalardan sonra ortaya çıkmıştır.
• Karna ait rahatsızlık, ülseratif stomatit (küçük yaralarla belirgin ağız iltihabı), bulantı, mukoz membranların (dışarı açılan boşluğu döşeyen tabaka) iltihabı (en sık olarak ağız iltihabı, dişeti iltihabı ve hatta barsak iltihabı, barsakta yara oluşumu ve kanama)
• Karaciğer enzimlerinde belirgin artış, alkalin fosfataz ve bilirubin seviyelerinde artış
• Öğrenme üzerine etkiler ve hatırlama sorunları
• Kulak çınlaması
• Konuşma güçlüğü/konuşamama
• Geçici zihinsel fonksiyonlarda bozukluk
• Pneumocystis carinii pnömonisi (Pneumonocystis carinii adlı mikroorganizmanın neden olduğu akciğer enfeksiyonu)
• Kreatinin klerensinde (böbrek fonksiyonlarının bir göstergesi) azalma
   

Yaygın

• Ateş
• Kandaki beyaz hücrelerin azlığıyla birlikte kemik iliği baskılanması en sık bulgudur, ancak kanda trombosit azlığı, kansızlık veya herhangi bir bulguyla birlikte ortaya çıkabilir.
• İştahsızlık
• Uyuşukluk
• Çeşitli bölgelerde damar iltihabı, kanama meydana gelebilir.
• Sıklıkla eozinofili (kandaki beyaz hücrelerin bir çeşidinin azalması) ile ilişkili kısa süreli ve şiddetli gelişen veya uzun süreli doku veya organ boşluklarında gelişen zatürre ortaya çıkabilir ve ölümler bildirilmiştir.
• Ağızdan alındıktan ve omurilik zarı içine uygulandıktan sonra kısa süreli ve şiddetli gelişen akciğerde sıvı birikmesi de bildirilmiştir.
• Bulantı, kusma, ağız iltihabı, ishal
• Eklem ağrısı
• Üşüme, aşırı yorgunluk, kırgınlık, nekroz (doku ölümü)
• Kaşıntı, ciltte kaşıntılı geçici kabarcık, kızarıklık
• Hipotansiyon (tansiyon düşüklüğü)
   

Yaygın olmayan

• Çeşitli bölgelerde uçuk, akciğer iltihabı, enfeksiyon gelişebilir.
• Kanda trombosit azlığı, kanda her çeşit hücrenin azalması, agranülositoz (kandaki beyaz hücrelerin bir çeşidinin ileri derecede azalması)
• Kanda gama globülin maddesinin azlığı
• Depresyon, zihin karışıklığı, ruhsal değişiklikler
• Düşük doz metotreksattan sonra, geçici ince bilişsel işlevlerde bozukluk, alışılmadık kraniyal (kafa ile ilgili) duyumlar bildirilmiştir.
• Kalp çevresinde sıvı toplanması
• Burun kanaması, akciğerdeki bağ dokusu artışı, zatürre, alveol (hava keseciği) iltihabı, nefes darlığı, göğüs zarına sıvı toplanması
• Libido kaybı/ impotans (erkekte cinsel güçsüzlük), vajina yaraları, vajina iltihabı, idrar yolu iltihabı, idrar çıkarmada güçlük, idrar çıkaramama, böbrek yetmezliği
• Saç dökülmesi, Stevens-Johnson Sendromu ve toksik epidermal nekroliz (TEN) adı verilen aşırı duyarlılık reaksiyonları
• Cilt döküntüleri, ışığa hassasiyet, kurdeşen, deriye renk veren pigment maddelerinde artış, yara iyileşmesinin bozulması
• Karaciğerde yağlı metamorfoz (başkalaşma), uzun süreli karaciğer fibrozu (karaciğerde meydana gelen kronik hastalıklar ileri düzeye ulaştığı zaman fibroza neden olmaktadır. Fibroz, bir organ veya dokuda bulunan kollajen ve fibroblast ipliklerden oluşan bağ dokularının aşırı derecede artmasıdır)
• Kandaki albümin adı verilen proteinin miktarında azalma
• Nokardiyoz (insanda ve birçok hayvan türünde solunum sisteminde başlayan ve kan yoluyla başka organlara özellikle beyne yayılan kronik mantar iltihabı
• Histoplazmoz (özellikle akciğerleri etkileyen bir mantar hastalığı
• Kriptokokoz (kriptokokoz neoformans olarak bilinen bir mantarın sebep olduğu hastalık)
• Sitomegalovirüs enfeksiyonu (sitomegalovirüs adlı bir virüsün neden olduğu hastalık)
• Perikardit ( kalp zarı iltihabı)
   

Seyrek

• Kısa sürede ve şiddetli gelişen karaciğer iltihabı ve karaciğer hasarı
• Akne, deride berelenme, eritema multiforme adı verilen ve cilt ile mukoz membranlarda oluşan aşırı duyarlılık reaksiyonları, ciltte boğumlanma (nodül oluşumu), tırnaklarda pigment artışı, tırnakların gevşemesi veya düşmesi, romatizmal boğumlarda artma
• Romatoloji ve dermotolojide kullanımda : Kanda azot bulunması hali
• Kanser tedavisinde kullanımda : Kanda ürik asit, üre ve kreatinin maddelerinde artma
   

Çok seyrek

• Aşırı duyarlılık reaksiyonları, romatizmaya benzeyen doku kitleleri oluşumu
• Yüksek dozları takiben göğüs zarı kaynaklı ağrı ve göğüs zarı kalınlaşması içeren bir hastalık tablosu rapor edilmiştir.
• Metotreksatın barsak iç tabakası üzerine etkisi, besinlerin kötü emilimine veya toksik megakolona (kolonun genişlemesi ve delinmesine yol açan hastalık tablosu) yol açmıştır.
• Hem radyasyonla hem de güneş ışığı ile hasarlanmış deride “recall” fenomeni denilen rahatsızlık bildirilmiştir.
• Karaciğer bozuklukları, hepatitin uzun süreli olarak tekrar aktive olması karaciğer yetmezliği
• Telanjektazi (belli bir bölgede küçük kan damarlarının genişlemesi), deride çok sayıda çıban oluşumu, tırnak kökü iltihabı
• Proteinüri (idrar ile vücuttan atılan protein miktarının fazla olması)
   

Bilinmiyor

• Çeşitli bölgelerde kanama
• Septisemi (kan zehirlenmesi, kana bakteri ya da toksin karışması)
• Guillain-barre sendromu (ilerleyici kas zayıflığı veya felciyle seyreden bir hastalık)
• Konjonktivit (konjonktiva tabakasının iltihabına verilen isimdir)
• Sarılık
• Faranjit (boğaz iltihabı)
• Mukozit (mukoza iltihabı)
• Pnömoni (zatürre; bakteri, virüs, mantar veya parazitlerin neden olduğu akciğer enfeksiyonu)
• Bulanık görme
• İştahsızlık, kan kusma, melena (siyah katran gibi dışkı), pankreatit (pankreas iltihabı), doku ölümü, periportal fibroz (halsizlik, uyuşukluk, çabuk yorulma, iştahsızlık, bulantı, kaşıntı bacaklarda ve kollarda ödem oluşumu, burun ve diş eti kanamaları, kanamaların zor geçmesi gibi belirtileri olan bir bozukluk).
   

Omurilik içine uygulamayı takiben oluşan ters etkiler:

Kısa sürede ve ani gelişen : Baş ağrısı, sırt ve omuz ağrısı, ense sertliği ve ateş ile belirlenen kimyasal araknoidit (beyin ve omuriliği saran zarlardan birinin iltihabı).

Kısa sürede gelişen fakat daha az şiddetli seyreden : Hafif kas felci (genellikle geçici), vücudun belden aşağısını tutan felç, sinir felci ve beyincik ile ilgili işlev bozukluğunu içerebilir.

Akciğerlerde kanama*

*(romatolojik hastalık altta yatan hastalarda kullanılan metotreksat için rapor edilmiştir.)

Uzun süreli gelişen : Uyarılara karşı aşırı duyarlılık hali, zihin karışıklığı, vücut hareketlerinde uyumsuzluk, kas sertliği, nadiren kasılmalar , bunama, uyuklama hali, koma ve çok nadir olarak ölüm bulgularıyla bir lökoensefalopatidir (beyin dokusu bozukluğuna bağlı bir beyin hastalığı) . Kraniyal (kafa ile ilgili) ışın ile omurilik zarı içine uygulanan metotreksatın birlikte kullanımının lökoensefalopati sıklığını artırdığına dair kanıtlar vardır.

Kemik erimesi, eritrosit kan hücresinin anormal şekillenmesi, diyabetin tetiklenmesi, diğer metabolik (vücuttaki yapım ve yıkım işlemlerine bağlı) değişiklikler ve ani ölüm gibi metotreksat kullanımı ile ilgili veya ona atfedilen ilave reaksiyonlar rapor edilmiştir.

Romatoid artrit (eklemlerde şişme ve ağrı ile belirgin eklem iltihabı) tedavisinde :

Metotreksata bağlı akciğer hastalığı , tedavinin herhangi bir anında akut bir şekilde ortaya çıkabilen potansiyel olarak ciddi bir istenmeyen ilaç reaksiyonudur. Her zaman tam olarak geri dönüşümlü değildir. Akciğer belirtileri (özellikle kuru, verimli olmayan öksürük) tedavinin kesilmesini ve dikkatlice araştırılmasını gerektirebilir.

Kanser gelişimi, genetik değişim, üreme yeteneği bozukluğu:

Metotreksatın hayvanlarda somatik hücrelerde ve insanlarda kemik iliği hücrelerinde kromozomal hasara neden olduğu bildirilmiştir. Bu etkiler geçici ve geri dönüşümlüdür. Metotreksat ile tedavi edilen hastalarda, tümör oluşumu (lenfoma, genellikle geri dönüşümlü) riskinde artışa neden olur fakat deliller tam değerlendirme yapmak için yetersizdir. Metotreksatın insanlarda tedavi sırasında ve tedavinin kesilmesinden sonraki kısa bir süre içinde üreme yeteneğinin ve spermin azalmasına, kadınlarda adet bozukluklarına ve adet görememeye neden olduğu bildirilmiştir.

İlave olarak metotreksat insanlarda embriyotoksisite (anne karnındaki bebekte oluşan zarar), düşük ve anne karnındaki bebekte bozukluklara neden olur. Dolayısıyla üreme üzerindeki olası etki riski çocuk doğurma çağındaki hastalara anlatılmalıdır.

Eğer bu kullanma talimatında bahsi geçmeyen herhangi bir yan etki ile karşılaşırsanız, lütfen doktorunuzu veya eczacınızı bilgilendiriniz.

Yan etkilerin raporlanması

Kullanma talimatında yer alan veya almayan herhangi bir yan etki meydana gelmesi durumunda hekiminiz, eczacınız veya hemşireniz ile konuşunuz. Ayrıca karşılaştığınız yan etkileri www.titck.gov.tr sitesinde yer alan “ İlaç Yan Etki Bildirimi” ikonunu tıklayarak ya da 0 800 314 00 08 numaralı yan etki bildirim hattını arayarak Türkiye Farmakovijilans Merkezine (TÜFAM) bildiriniz. Meydana gelen yan etkileri bildirerek kullanmakta olduğunuz ilacın güvenliliği hakkında daha fazla bilgi edinilmesine katkı sağlamış olacaksınız.