Escherichia coli nasıl bir mikroptur ve nasıl hastalığa neden olur?

  Escherichia coli (E. Coli), normalde, insan ve hayvaların barsak ortamında bulunabilen basil türü genellikle zararsız bir bakteridir. Ancak E. Coli'nin, Enterohaemorrhagic Escherichia coli (EHEC) gibi bazı alt tipleri hayatı tehdit edebilen hastalıklara neden olabilmektedir. EHEC alt tipi tarafından üretilen, toksin adı verilen, kimyasal maddeler insan vücudu için zehir etkisi yaparak hastalık oluşturabilmektedir. EHEC kolayca bulaşabildiği için salgınlara neden olabilmektedir. Yakın zamanda Avrupa'da, özellikle Almanya ve Fransa'da, hayatı tehdit eden EHEC salgınına neden olan bakteri, E. Coli'nin toksin üreten bir alt grubudur. EHEC bakterisinin neden olduğu hastalık vakası henüz ülkemizde görülmemiş olup, salgının ülkemize yayılmaması için Sağlık Bakanlığımız gerekli önlemleri almıştır.

EHEC nasıl bulaşır?  EHEC vücut sıcaklığımız olan 37 derecede en hızlı ürer, 70 dereceye kadar sıcaklığa dayanabilir, asidik ortamlarda hayatta kalabilir. Yiyecekler 70 derecenin üzerine çıkacak şekilde pişirildiğinde EHEC ölmektedir. En sık bulaşma yolu yiyecek kaynaklıdır. EHEC genellikle (%85) iyi pişirilmemiş veya çiğ etlerin, süt ve süt ürünlerinin, iyi temizlenmemiş sebze ve meyvelerin yenmesi yoluyla bulaşır. Yapılan çalışmalarda hasta hayvan ve insanların dışkılarıyla kirlenmiş su kaynakları yoluyla ve insandan insana bulaşın olduğu da saptanmıştır. Son yıllarda artan popülaritesi nedeni ile sofralarımızda daha sık görülen tohum filizleri de EHEC bulaşması için iyi bir ortam oluşturmaktadır. EHEC'nin neden olduğu hastalığın özellikleri nelerdir? EHEC vücuda girdikten genellikle 3-4 gün sonra hastalığa neden olur. Kuluçka dönemi adını verdiğimiz bu dönem en fazla 8 güne kadar uzayabilir. Hastalığın erken belirtileri, ateş, halsizlik, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve özellikle kanlı ishaldir. Bağışıklık sisteminin nispeten zayıf olduğu çocuk ve yaşlılarda hastalık daha ağır seyreder. Hastalığın en çok korkulan ve hayatı tehdit eden şekli Hemolitik Üremik Sendrom'dur (HÜS). HÜS ani başlayan böbrek yetmezliği, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı ile gelişen kansızlık ve kanın pıhtılaşmayı sağlayan hücrelerinin yıkımı ile oluşan pıhtılaşma sorunları ile karekterizedir. EHEC enfeksiyonlarının %10'unda HÜS gelişir ve HÜS olan hastaların %25'inde nöbet, felç ve koma gibi sinir sistemi bozuklukları, %50'sinde kalıcı hale gelmiş böbrek yetmezliği görülür. Ne yazık ki HÜS gelişen hastaların %3 ile %5'i hayatını kaybeder.  EHEC hastalığına engel olmanın yolları nelerdir?  Hastalığa engel olmanın yolu hijyen koşullarına dikkat etmekten geçmektedir. Soframıza gelen gerek bitkisel gerek hayvansal yiyeceklerin üretildiği, işlendiği, saklandığı, nakledildiği ve satıldığı ortamların hijyen açısından iyileştirilmesi, bu basamaklarda çalışan herkesin eğitilmeleri en önemli koruma yoludur. Bireysel olarak et, süt ve süt ürünlerini yeterli düzeyde pişirmek, bu ürünleri kesinlikle çiğ tüketmemek, sebze ve meyveleri bol su ile yıkamak, temiz olduğuna güvenmediğimiz su kaynaklarını kullanmamak, el temizliğine önem vermek gibi basit önlemleri alarak bu hastalıktan korunabiliriz. Ayrıca hem kişi hem de toplum sağlığı açısından EHEC hastalığı olduğundan şüphe duyan herkesin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması çok önemlidir. Korunma için bir başka önemli konu da salgın olan ülkelerden gelen hasta olduğundan şüphelenilen kişiler ile yakın temas edilmemesidir. Ayrıca, salgın durumlarında, hastaların tedavilerinde gerekli olan tüm cihazların ve bu cihazları kullanabilecek eğitimli personelin bulunduğu merkezlerin oluşturulması hastalık ile mücadelenin son basamağıdır.