Uyku her insanın doğal bir hali, vazgeçilemez bir gereksinimidir. Birçok insan için dinlendirici , bedeni ve ruhu tazeleyici bir dönemken, bazıları için sorun yaratan bir eylemdir Uyku sırasında solunumda, kalp ve damar sisteminde, beyinde, kaslarda... Hemen tüm sistemlerde değişiklikler olur. Soluk seyrekleşip sığlaşır, nabız yavaşlar, kaslar gevşer. Ancak bazılarımızda bu normal değişimler kaldırılamaz hale gelir ya da bu değişimler abartılı olarak ortaya çıkar. Kaslar ileri derecede gevşeyebilir, solunum ileri derecede sığlaşabilir. Böylece uykuda sorunlar ortaya çıkar. Uyku sırasında sır üstü uzanıldığından üst soluk yolu daralır. Şişman insanlarda boyundaki yağlar bu daralmayı arttırır. Alt çenesi geride olan insanlarda zaten dar olan üst solunum yolu yatınca daha dar hale gelir. Sorunun başında solunum yolu tam olarak kapanmaz bir zorlanma olur. Bu zorlanma sırasında küçük dil titreşim yapar ve horlama olur, izleyerek uykudaki kas gevşemesi de işe eklenince üst solunum yolu tamamen tıkanır ve soluk durur (apne- soluk durması), soluk alınamayınca beyine giden oksijen düşer akciğerlerde gerilme olur ve hasta uykudan boğulma hissi ile uyanır. Bazı durumlarda bu daralma tam olarak oluşmaz ancak var olan daralma akciğere giden havayı azaltır. Damarlar az gelen hava nedeni ile kasılırlar ve tansiyonu attırırlar(hipertansiyon), beyine az oksijen gider ve uyku kalitesi bozulur. Gece uyunan uyku kaliteli olmayınca hasta sabah uykusunu alamadan (tatminsiz uyku), baş ağrısı ile kalkar; gece kaliteli uyuyamadığından gündüz dikkati dağılır ve bazen uykuya dalar. Gündüz dikkat dağılması ve uyuma eğilimi, iş ve trafik kazalarına yol açabilir. En hafif halinde bile işte başarılı olamama durumu görülebilmektedir. Tüm bu sorunların nedeni çoğu kez üst solunum yollarının daralmasıdır. Üst solunum yolları şişmanlarda, boynu kısa olanlarda, alt çenesi geride olanlarda daha fazla daralmaktadır. Alkol ve uyku hapları kasları gevşettiğinden bu sorunu daha da arttırırlar. Ne yazık ki bazen hekimler bile iyi uyuyamadığını söyleyen hastalara uyku ilaçları vererek uyku sorununun daha da artmasına neden olmaktadır. Horlama, uykudan boğularak uyanma (ya da eşinin uykuda soluğunun durduğunu söylemesi), gündüz uyku hali, sabah baş ağrısı... gibi yakınmalarla seyreden duruma uyku apne sendromu (uykuda soluk durması hastalığı) denilir.

Uykuda solunum sorunları nasıl anlaşılır?

Uykuda solunum sorunlarını anlamak için insanın en az bir gece uyku laboratuarında izlenmesi gerekir. Uyku izleme kayıtlarının her hangi bir yan etkisi yoktur. Ancak elektrodlar flaster ve özel yapıştırıcılarla yapıştırılırlar. Laboratuarımızda her an sıcak su ile banyo yapma olanağı olduğundan bu yapıştırıcılarda kolaylıkla kurtulabilirsiniz.

Uykuda solunum sorunları tedavi edilir mi? Nasıl?

Yukarıda söz edildiği gibi şişmanlık uykuda solunum sorunlarının önde gelen nedenlerinden biridir. Gerçekten kilo vermekle hafif uyku solunum sorunu çözüle bilmektedir. Ancak uykuda solunum durması sorunu orta ve ağır şiddete olan insanlarda ortaya çıkan hormonal değişimler; bu olguların kilo vermesini olanaksız kılmaktadır. Alkol kullanımının durdurulması, üzenli spor, akşam yemeğinin hafif yenilmesi uyumaya yakın yemek yememek ve uyku haplarının alınmaması uykua solunum sorunlarında iyileşmalr yapacaktır. Ne yazık ki bunlar ancak geçici önlemler olup, gerçek sorunu çözmezler.

Uyku ve horlama için ameliyat var mıdır?

Horlamada sesin çıkmasına küçük dil neden olur. Küçük dil ortadan kalkarsa bu gürülütü kesilir. Ancak uykuda nefesin durması yada azalmasında küçük dil dışında soluk yolunun üstündeki diğer dokularında suçu vardır (Büyük dil , gırtlak çevresindeki yumuşak dokular…) Bu dokuları çıkartmak yaşamı imkansız kılar. Uykuda soluk sorunu olamadan yanlızca horlayan olgularda küçük dile yönelik ameliyatlar yapılabilir. Bu ameliyatlar öncsinde uyku izleme çalışmaları mutlaka yapılmalıdır.

Uykuda solunum sorunları için dünya ne kullanıyor?

Üst solunum yolu tıkandığında yapılacak şey bu tıkanmayı açmaktır. Bu alınan soluğun basıncını arttırmakla sağlanabilir. 1980’li yıllarda bilimadamları burundan maske ile basınçlı hava veren aygıtları icat ederek bu sorunu çözmüşlerdir. Bu gün bu aygıtlar geliştirlerek tüm dünyada kullanılmaktadır. Biz de uykuda solunum sorunlarını tedavide CPAP adı verilen bu aygıtları kullanmaktayız. Buruna takılan yumuşak bir maskeye sessiz çalışan küçük bir motor ile hava verilmekte ve bu hava sayesinde solunum yolu kapanmamaktadır. Aygıtın her gece uykuda iken takılması gereklidir. Bizim ve diğer dünya hekimlerinin araştırmaları göstermiştir ki: Bu aygıtın kullanımı uyku kalitesini arttırmakta, hastanın gün boyu zinde olmasını sağlamaktadır. Ayrıca kalp ve damar sisiteminde hastalığa bağlı oluşacak ciddi rahatsızlıklar bu aygıt sayesinde oluşmamaktadır.