Bebek ölümlerinin yarıdan fazlasının yaşandığı yenidoğan dönemi hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Peki ya, yaşam ile ölüm arasındaki gel-gitlerin ve hayatın pamuk ipliğine bağlı olduğu saatlerin sayıldığı yenidoğan yoğun bakım üniteleri hakkında?

Yenidoğan dönemi hayatın hangi dönemini kapsar?

Bebeğin yeni koşullara uyum sağladığı hayatın ilk dört haftasına (bir ay) yenidoğan dönemi denir.

Yenidoğan dönemi neden önemlidir?

Ülkemizde yılda bir buçuk milyon bebek doğmaktadır. Ancak doğan bebeklerin yaklaşık 50 bini yenidoğan döneminde kaybedilmektedir. Bu ölümlerin büyük çoğunluğu erken doğum ve uygun olmayan koşullarda yapılan doğumlar sonucu oluşmaktadır. Yaşanan kayıpların en az yüzde 50’sinin ise önlenebilir nedenlere bağlı olduğu bilinmektedir. Yenidoğan döneminde önlenebilir nedenlerle bu kadar çok kaybın yaşanması yenidoğan döneminin önemsenmesini gerektirmektedir.

Yenidoğan döneminde en sık yaşanan sorunlar nelerdir?

Yenidoğan döneminde görülebilecek sorunların başında; solunum yetersizliğine sebep olan RDS (solunum yetersizliği hastalığı), doğuştan kalp hastalıkları, ameliyat gerektirecek bağırsak hastalıkları, menenjit, sepsis gibi mikrobik hastalıklar, erken, düşük ağırlıklı ya da iri doğum, genetik hastalıklar, zor doğum nedeni ile oksijensiz kalmaya bağlı beyin hasarları, yenidoğan sarılığı ve kan değişimi gelir.

Bebeklerin sorunlu doğup doğmayacağı önceden bilinebilir mi?

Prematüre bebeklerin doğumdan sonra sorunlu olabileceği zaten bilinebilmektedir. Fakat gebeliğin normal seyrettiği bazı durumlarda da bebek sorunlu olarak doğabilmektedir. Gerekli müdahale yapılmazsa bu dönemde bebeklerin kaybedilmesi bile söz konusu olabilir.

Bu gibi durumlarda nasıl müdahale edilmelidir?

Bebek ölümlerinin en aza inmesi için, özellikle riskli gebeliklerde, bebeklere doğum anından hemen sonra yenidoğan tecrübe ve bilgisi olan bir ekip tarafından müdahale edilmesi gerekir. Bu nedenle sorunlu olan bebeklerin takipleri yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde gerçekleştirilmelidir.

Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinin önemi nedir?

Ülkemizde bebek ölümlerinin yarısından fazlasının (%63.7’i) hayatın ilk dört haftasında, bunların da büyük çoğunluğunun ilk 24 saat içinde yaşandığı düşünülürse yoğun bakım ünitelerinin önemi daha iyi anlaşılmış olacaktır. İyi bir yenidoğan yoğun bakım ünitesi hangi niteliklere ve doktor kadrosuna sahip olmalıdır? İyi bir yenidoğan yoğun bakım ünitesi; modern teknik donanım ve alanlarında uzman bir sağlık ekibi ile oluşur. Uygun şartlarda hizmet veren bir ünite üç bölümden meydana gelmelidir. Bu bölümler; ‘riskli bebek bölümü’, ‘izolasyon odası’ ve ‘iyileşmeye başlayan bebekler bölümü’dür. Ventilatör, küvöz, kan gazı cihazı, portabl röntgen aleti, portable tansiyon aleti, monitör, aspiratör, infüzyon pompaları, fototerapi ve serum pompaları bir ünitede bulunması gereken ilk sayılabilecek teknik donanımlardır. Ayrıca ünitenin merkezi sistem hava ve oksijenle donatılması gerektiği unutulmamalıdır. Ünitenin sağlık ekibinde ise; neonatolog, pediatristler, pediatrik cerrah, pediatrik nörolog, pediatrik gastroenterolog, pediatrik kardiyolog, göz hekimi, yenidoğan yoğun bakım hemşireleri gibi güçlü bir kadro yer almalıdır.

Her hastanede yenidoğan yoğun bakım ünitesi var mıdır?

Yenidoğan yoğun bakım ünitesinin her hastanede bulunması mümkün değildir. Her hastanede bulunmayan yenidoğan yoğun bakım ünitesi kimi hastanelerde mevcut olsa da istenilen düzeyde bir hizmet sunmuyor olabilir. Yurt dışında riskli ya da problemli doğumlar için ilgili özel merkezler bulunmaktadır ve bu tür doğumlar uygun şartlarda bu merkezlere gönderilmektedir. Yenidoğan yoğun bakım ünitesi olmayan bir yerde doğan sorunlu bebeklere nasıl hizmet verilebilir? Sorunlu bebekler doğduğunda bu bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitelerine acil olarak sevk edilmesi gerekir. Sevk işlemi transport küvözle yapılmalı ve bu işlem sırasında transport ekibi (bir çocuk hekimi, bir hemşire) hazır bulunmalıdır. Transport işlemi uygun koşullarda gerçekleştirilse bile aslında bebeğin sağlığını korumanın en ideal şartı, doğumun yenidoğan yoğun bakım ünitesi olan bir hastanede gerçekleştirilmesidir.