BİTKİNİN ADI:
- Latince: Eucalyptus globulus Labill.
- İngilizce: Eucalyptus
- Türkçe: Ökaliptus, Sıtma ağacı, Bataklık kurutan
- Sinonimi (varsa):Eucalyptus gigantea Dehnh
FAMİLYASI:
Myrtaceae
KULLANILAN KISMI:
Yaprakları, uçucu yağı
GÜVENLİLİKLE İLGİLİ UYARILAR:
- Aktif maddeye karşı aşırı duyarlılık görülebilir.
- Duyarlı olan kişilerde Melaleuca türlerinin (çay ağacı/tea tree) uçucu yağı ile benzer alerjik reaksiyonlar görülebilir.
- Uçucu yağı, seyreltilmeden dahilen alınmamalıdır.
- Uçucu yağı laringospazma neden olabileceğinden 30 ayın altındaki bebeklerde kesinlikle kullanılmamalıdır. Haricen kullanımında bebek ve çocukların yüzlerine özellikle burun çevresine uygulanmamasına dikkat edilmelidir.
- Gastrointestinal sistem ve safra kesesi iltihapları, ciddi karaciğer hastalıklarında dahilen kullanılmamalıdır.
- Uçucu yağının yüksek dozda uzun süre kullanımı sonunda epigastrik yanma, bulantı, kusma, kas güçsüzlüğü, baş dönmesi, miyozis, boğulma hissi, siyanoz, deliriyum ve konvulziyonlar görülür.
- Yeterli veri bulunmaması nedeniyle hamilelik ve emzirme döneminde ve 12 yaşın altındaki çocuklarda dahilen kullanılmamalıdır.
- Tam banyoları halinde, açık ve büyük cilt yaralarında, akut cilt hastalıkları, yüksek ateş, şiddetli enfeksiyon, şiddetli dolaşım rahatsızlıkları ve kalp yetmezliğinde kontrendikedir.
- 2 haftalık kullanımı süresince hastalık belirtilerinin geçmemesi durumunda veya kullanımı sırasında istenmeyen etki görülürse hekime danışılmalıdır.
- Solunum güçlüğü, iltihaplı balgam ve ateş görülürse derhal bir hekime başvurulmalıdır.
- Bitkisel ürünlerle tedavi konusunda eğitim görmüş hekim ve eczacı denetiminde kullanılmalıdır.
İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ VE DİĞER ETKİLEŞİMLER:
Yaprakları antidiyabetikler, CYP1A2, CYP3A4, CYP2C19 ve CYP2C9 ile metabolize olan ilaçlarla etkileşir
1) EMA, 2013, 2014
2) FFD, 2017
3) WebMD
Okaliptus Nedir?
Myrtaceae (mersingiller) familyasından gelen okaliptus ağacı, ana yurdu Avustralya, Tazmanya ve Malezya olan ve boyu genellikle 25 – 40 metreye kadar ulaşabilen bir ağaçtır. Avustralya’da ise 60 metre uzunlukta ağaçlara rastlamak mümkündür. Akdeniz çevresinde ve Türkiye’nin güneyinde de yetişen ağaç, çabuk büyüyen bir türdür.
Bulunduğu toprağın suyunu hızla çektiği için bataklıkların kurutulması işleminde de kullanılır. Kerestesi ve odunu kullanılan, uçucu yağından, reçinesinden ve yapraklarından faydalanılan bir ağaçtır. Dünyada en çok Avustralya’da bulunur.
Ülkemizde yetişen türü, Eucalyptus camaldulensis dehnh’dir. Bu türün dışında, ülkemizde bataklıkları kurutmak amacıyla yetiştirilen okaliptüsler arasında, mavi okaliptus (Eucalyptus Globulus Labill) ve Eucalyptus grandis hill ex maiden türleri de bulunur. İlk kez 1885 yılında Adana-Mersin demir yolunun açılışı sırasında dikilmiştir. Türkiye’de bu ağaca en çok Ege ve Akdeniz kıyılarında, Antalya, Hatay, İzmir ve İstanbul’da rastlanır.
Okaliptus Faydaları Nelerdir?
Okaliptus yaprakları ülkemizde en çok üst solunum yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılır. İshal kesici, mikrop öldürücü, boğaz iltihaplarını ve soğuk algınlığını önleyici, kan şekerini düzenleyici ve balgam söktürücü özellikleri ile tanınır. Ege ve Akdeniz bölgesinde bu amaçlarla kullanımı çok yaygındır.
- Okaliptüs yaprakları geleneksel Çin tıbbında dermatit, uyuz, erizipel ve yanık gibi deri rahatsızlıkları için kullanılır. Anti bakteriyel olduğu için yaraları tedavi ve dezenfekte eder.
- Balgam söktürücü özelliği sayesinde öksürük tedavisi ile üst solunum yolları hastalıklarında yardımcı olarak kullanılır. Taze okaliptus yaprağı boğaz ağrısını hafifletmeye yarar.
- Bitkinin yapraklarından elde edilen okaliptus yağı cilt üzerine sürüldüğünde mantar gibi birçok cilt problemlerine iyi gelir. Fakat okaliptus yağı çok güçlüdür. Onu seyreltmek için zeytinyağı, badem yağı gibi bir taşıyıcı yağ ile birlikte kullanmak gerekir.
- Okaliptüs merhemi ağrı kesici özelliği taşır. Sporcuların maçtan sonraki ağrıları için faydalıdır.
- Okaliptus çayı antibakteriyel özelliği ile Coli bakterisi ve Candida albicans mantarı gibi bakteri türlerinin neden olduğu enfeksiyonlar için de faydalıdır.
- Kronik stres sorunu olan kişiler üzerinde sakinleştirici ve yatıştırıcı etkisi bulunur.
- Anti-inflamatuar özelliği ile astım, artrit ve kronik kas spazmı gibi sorunların tedavisinde kullanılır.
- Okaliptus hem anti bakteriyel hem de anti mikrobiyel özelliği ile bazı gargara ve diş bakım ürünleri içerisinde yer alır.
- Kan şekerini düşürmeye ve düzenlemeye yardımcı olur.
- Sivrisinek, kene ve böcekleri uzak tutmada çok etkilidir. Nemlendiriciniz içine birkaç damla okaliptus yağı karıştırarak cildinize sürebilirsiniz.
- Okaliptüs bitkisinin yapraklarını, aktarlarda ve doğal ürün marketlerinde kolayca bulabilirsiniz. Ayrıca bitkinin solunum yolu problemlerine iyi geldiği modern tıp tarafından onaylandığı için okaliptus suyu ve okaliptus sprey gibi hazır ürünleri rahatça bulup satın alabilirsiniz.
Okaliptus Yağı Nasıl Kullanılır? Ne İşe Yarar?
Okaliptusun kurutulmuş yaprakları su buharı yoluyla damıtılarak uçucu yağ elde edilir. Bitkinin yapraklarında reçine, tanen, mum ve acı madde vardır. Okaliptus yağı ise Eucalyptus Globulus Labill türü ağacın yapraklarından yapılır. Yağın içeriğinde; %12 limonen ve %70 ökaliptol maddeleri bulunur. Eucalyptus Globulus Labill türünün uçucu yağı saydamdır. Bazen hareketli bazen daha kıvamlıdır. Bulanık ve sarı renkli bir sıvı görünümündedir. Okaliptus kokusunu taşır.
Bu yağ, balgam söktürücü, soğuk algınlığını önleyici, bakteri ve mantar engelleyici, mukozalı uzuvları iyileştirici, serinlik ve ferahlık verici özellikleriyle tanınır bu amaçlarla da kullanılır. Solunum yolu enfeksiyonları, bronşit, grip ve öksürük için de faydalıdır. Ayrıca bakteriler nedeniyle oluşan cilt sorunları ve bağırsak solucanları tedavisinde de ondan yararlanılır.
10 ile 20 damla okaliptüs yağını biraz zeytinyağı ile karıştırıp göğsünüze, ensenize ve sırtınıza masaj yaparak sürebilirsiniz. Ya da 1 fincan sıcak suya 10 damla kadar yağ koyup buğu şeklinde uygulayabilirsiniz. 3 ile 7 dakika kadar buğusunu burnunuzdan çekip ağzınızdan vererek faydalanabilirsiniz. Bu işlemi yaparken gözlerinizin kapalı olması gerekir. Başınızın üzerine bir örtü koyarak uygulamanız buharı hapsedeceğinden daha etkili olacaktır. Yaşanılan ortamın havasını temizlemek için de bu işlemi yapabilirsiniz.
Okaliptus yağı taşıyıcı yağlarla ya da kekik, çam, karanfil, biberiye ve lavanta gibi yağlarla kullanılırsa daha etkili olur. Bu kullanım şeklinin dışında banyo suyuna ve şampuanınıza da az miktar ekleyerek kullanmanız da mümkündür.
Okaliptus Çayı Nasıl Demlenir? Neye İyi Gelir?
Okaliptus bitkisi geleneksel tedavi yöntemlerinde 4 farklı şekilde uygulanır. Çayı yapılır, gargara olarak hazırlanır, lapa haline getirilir ve yağından faydalanılır. Taze yapraklarının ezilmesiyle elde edilen okaliptus özü lapa yapımında kullanılır.
Çay olarak hazırlanması ise oldukça kolaydır. Çay olarak içmek isterseniz kurutulmuş okaliptüs yaprağı almanız gerekir.1 bardak kaynamış suyun içine 1 – 2 çay kaşığı kurutulmuş okaliptüs yaprağı koyarak 10 dakika kadar demlenmeye bırakabilirsiniz. Demlendikten sonra süzerek içebilirsiniz. Tadı biraz acı gelebileceği için balla tatlandırmayı deneyebilirsiniz.
Okaliptus çayı günde 2 fincandan fazla tüketilmemelidir. Bu uygulamaya başlamadan önce doktorunuza danışmanız gerektiğini de unutmamalısınız.
Çayınızı dilerseniz taze yapraklardan da hazırlayabilirsiniz. Bir tutam taze okaliptüs yaprağını bir bardak kaynamış suyun içine atıp 10 dakika kadar demlenmesini bekleyip, daha sonra süzerek tüketebilirsiniz. Okaliptus çayı, enfeksiyon tedavisinde, sakinleştirici, ağrı giderici ve öksürük kesici olarak kullanılabilir.
